Οι καλικάντζαροι, τα καλικαντζαράκια, οι κωλοβελόνηδες ή άλλιως τα “παγανά” είναι ένας φαινομενικά αστικός μύθος και παράδοση που έχει μεταδοθεί από γενιά σε γενιά για πάνω από έναν αιώνα. Τα κοντά, μικρά και άσχημα μαύρα ανθρωπάκια με πόδια τράγου και μακριά ουρά που θυμίζει βελόνι και διαβολάκι (εξού και η ονομασία τους σε μερικές περιοχές “κωλοβελονήδες”) πρωταγωνιστούν σε πάμπολλες γορτινές ιστορίες και αφηγήσεις, ιδιαίτερα από τους πιο παλιούς.
Οι καλικάντζαροι λέγεται ότι κάνουν την εμφάνιση τους το τελευταίο 12ήμερο των γιορτών (από τις 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τα φώτα 6 Ιανουαρίου) και αντίθετα με τον Αγ. Βασίλη και άλλες αγαπημένες γιορτινές φιγούρες, μισούν τις γιορτές και πάνε κόντρα στο νόημα και ατμόσφαιρα των χριστουγέννων αφήνωντας ζημίες στο διάβα τους. Η όψη τους πάντα είναι κακάσχημη και συνήθως τριγυρνάνε πεινασμένοι με κουρέλια που καλύπτουν το άσχημο και τριχωτό κορμί τους.
Γιατί όμως έρχονται στην γή αυτές τις 12 μέρες και μετά εξαφανίζονται; Σύμφωνα με την λαογραφική μας παράδοση, οι καλικάντζαροι είναι δαιμονικά πνεύματα τα οποία κατοικούν στον κάτω κόσμο και συγκεκριμένα μέσα στα έγκατα της γης. Κάθε χρόνο ξεκινούν να πριονίζουν το δήθεν δέντρο που στηρίζει όλη την γη με σκοπό να την καταστρέψουν. Όταν όμως μπαίνει το 12ημερο μεταξύ Χριστουγέννων και Φώτων, παρατάνε την δουλειά τους και αμολύονται πάνω στη γη, κάνοντας μικρές και μεγάλες σκανταλιές όλων των ειδών. Λένε ότι έρχονται πάνω στη γη από σπηλιές, τούνελ, ποτάμια, καταβόθρες ή και μυρμηγκοφωλιές ακόμα. Ο λόγος που έρχονται τα χριστούγεννα και φεύγουν τα Θεοφάνεια, είναι γιατί όταν ο Χριστός γεννήθηκε ήταν αβάφτιστος οπότε με την βάπτιση του τα Θεοφάνεια, ξορκίζεται πάσα κακό και δαιμονικό πνεύμα, και τα μικρά αυτά διαβολάκια επιστρέφουν πίσω στο κάτω κόσμο, αναγκασμένα να πριονίζουν δια παντός το δέντρο που κρατά την γη, το όποιο ως δια μαγείας έχει ξαναφυτρώσει ολόκληρο μέχρι την επιστροφή τους. Αυτή είναι και η “κατάρα” τους για τα κακά που έχουν προκαλέσει.
Πόλλες είναι οι ιστορίες των παλιών για τους καλικάντζαρους και οι περισσότερες, πολύ τρομερές–κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι τους έχουν δει κιόλας να περιφέρονται και να μαγαρίζουν τα σπίτια και της αυλή τους. ΄Οταν εμφανίζονται σε ανθρώπους, συνήθως εμφανίζονται στην ύπαιθρο και μπορεί ενίοτε να πάρουν και μορφές ζώων. Μπαίνουν στα σπίτια από τυχόν ανοιχτά παράθυρα και καμινάδες ηχηρά και αρχίζουν να καταστρέφουν ή ακόμα και να κλέβουν αντικείμενα στο διάβα τους. Μιας και είναι πεινασμένοι, σε πολλές μαρτυρίες, τρώνε ότι βρουν μπροστά τους με ιδιαίτερη προτίμηση στο χοιρινό κρέας (το οποίο υπήρχε στα σπίτια των περισσότερων παλιών στα χωριά, μετά την πατροπαράδοτη σφαγή γουρουνιού την παραμονή των Χριστουγέννων.
Κάποιες χαρακτηριστικές μαρτυρίες παππούδων και γιαγιάδων από όλα τα μέρη της Ελλάδας: Kρήτη, Πελοπόννησο, Θράκη, Μακεδονία κ.α
“Κάποιο βράδυ είχαν πιάσει ένα συγχωριανό μας στον δρόμο όταν γύριζε από το χωράφι και τον εξανάγκαζαν να χορεύει μέχρι να λαλήσει ο πρώτος πετεινός ξημερώματα…”
“Μια χήρα γυναίκα πήγε να κοιμηθεί με το μωρό της στην κούνια δίπλα. Μπήκαν σπίτι της πολλοί καλικάντζαροι και όχι μόνο την ξύπνησαν με τις φωνές και τους ήχους τους, αλλά την τρυπούσαν κιόλας με τις βελονωτές ουρές τους. Μαύρη είχε γίνει η καημένη. Το μωράκι δεν το πείραξαν και το κουνούσαν όταν έκλαιγε.Μόλις λαλήσαν τα κοκόρια, είχαν εξαφανιστεί..”
“Ένα σούρουπο, είδα μια άσχημη και ταλαιπωρημένη γριά τσιγγάνα στα μαύρα από το παράθυρο του σπιτιού μου. Αποφάσισα να τις δώσω να φάει κάτι μιας και είναι γιορτές και μόλις βγήκα έξω, είδα ένα καλικάντζαρο να τρέχει και σχεδόν λιποθύμησα από τον φόβο μου…έτρεχε και κοιτούσε πίσω σε μένα και με κοροιδευε…”
Μύθος; Αλήθεια; Ποιος ξέρει…Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι “Καλικαντζαροϊστορίες” είναι άκρως ενδιαφέρουσες για μικρούς και μεγάλους και σας παρουσιάζουμε και εμείς κάποιες από αυτές με ένα πιο “παιχνιδιάρικο” τρόπο στο θεατράκι του Αστερόκοσμου από τις 22 μέχρι και τις 2 Ιανουαρίου. Μην τις χάσετε…